MONIKA JAKUBEK-RACZKOWSKA, MARTA CZYŻAK (RED.)
Rok wydania: 2024
Liczba stron: 310
ISBN:978-83-231-5347-4
eISBN:978-83-231-5348-1
DOI:10.12775/978-83-231-5348-1
Seria: Studia nad Skryptorium i Spuścizną Rękopiśmienną Średniowiecza, t. 4
Wydawca: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
Kolejny tom kodykologicznej serii „Studia nad skryptorium i spuścizną rękopiśmienną średniowiecza” jest zasadniczo pokłosiem czwartego toruńskiego spotkania konferencyjnego z cyklu „Textus et pictura” z 2022 roku, którego myślą przewodnią było „drugie” (po wyjściu z obiegu czytelniczego) oraz – „dalsze” życie wciąż na nowo użytkowanej i aktualizowanej książki średniowiecznej. Zagadnienie to, zogniskowane na substancji materialnej ksiąg – na wiele sposobów modyfikowanej i przekształcanej, dla różnych celów zniekształcanej, a nawet degradowanej – jest niezwykle ważne zarówno w aspekcie wartościowania dziedzictwa rękopiśmiennego, jak i sprawowanej nad nim opieki konserwatorskiej. Konferencja „Średniowieczny kodeks rękopiśmienny w aspekcie historycznego trwania” (Toruń, 24–25.11.2022), choć była kolejną sesją z cyklu „Textus et pictura”, pod wieloma względami była wyjątkowa. Historyczny uzus w czasach dawnych pozostawiał w kodeksach charakterystyczne znamiona (fizyczne ślady użytkowania, przekształcenia bloku i opraw, uzupełnienia i aktualizację treści oraz dekoracji) i w różnym stopniu łączył się z historycznym trwaniem. W niniejszym tomie, oprócz dwóch analitycznych studiów związanych z powszechnymi wartościami kodeksów (część: Textus et pictura), koncentrujemy uwagę przede wszystkim na zagadnieniu trwania; na refleksji dotyczącej historycznych i współczesnych postaw teoretycznych oraz praktyk wobec średniowiecznego kodeksu i wynikających z nich dylematów konserwacji i restauracji (części: Liber et historia, Fragmentaria). Jest to głos w dyskusji nad wartością przekształceń jako integralnej części zabytku, nad rolą średniowiecznych fragmentów w studiach kodykologicznych i historycznych, wreszcie – nad dezyderatami stosunkowo nowej specjalizacji, jaką jest konserwacja zabytkowych kodeksów rękopiśmiennych.
Monika Jakubek-Raczkowska, Marta Czyżak
Codices et fragmenta: słowo wstępne / 7
LIBER ET HISTORIA
„Drugie życie" kodeksu
Jerzy Kaliszuk
Wiele żywotów średniowiecznej książki rękopiśmiennej / 11
Małgorzata Pronobis-Brzezińska
Przekształcenia kodeksów średniowiecznych – refleksja konserwatorska / 25
Adrien Quéret-Podesta
Od Łaby do Wełtawy. O losach i wykorzystaniu rękopisu tzw. Annales Magdeburgenses Brevissimi (Wyższy Brod, Klášterní Knihovna, sygn. ms. XXVIII) / 43
FRAGMENTARIA
Makulatura oprawowa jako przedmiot badań, ochrony konserwatorskiej i kolekcjonerstwa
Ewa Chlebus
Kłopotliwa makulatura – fragmenty in situ okiem tegumentologa / 65
Dorota Jutrzenka-Supryn, Ewa Chlebus, Joanna Sroka
„Archeologia księgozbioru”. Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość rękopisów z makulatury oprawnej na wybranych przykładach z księgozbioru zabytkowego Biblioteki Elbląskiej / 97
Monika Opalińska
Tropem XI-wiecznego psałterza: fragmenty angielskiego rękopisu w księgozbiorze elbląskiego erudyty / 117
Irina Chachulska
„Własne życie” fragmentu graduału trzebnickiego / 131
Arkadiusz Wagner
Wyciąć i sprzedać. Uwagi na temat fragmentów kodeksów średniowiecznych na rynku antykwarycznym / 143
DESCRIPTIO ET TRADITIO
Potencjał projektów badawczych
Paulina Pludra-Żuk
Perspektywy badań fragmentologicznych na podstawie projektu „Medieval Manuscript Fragments of Teutonic Prussia” / 163
Marta Czyżak
Fragmenty rękopisów średniowiecznych z terenu Prus Krzyżackich w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu – tytuły, proweniencje / 181
Paweł Figurski i zespół projektu Liturgica Poloniae
Liturgica Poloniae: katalog polskich rękopisów liturgicznych (cz. 1: do około 1300 r.). Założenia projektu i propozycja wzoru opisu katalogowego na przykładzie kolektarza z Lądu (New Haven (CT), Yale University, Beinecke Rare Book and Manuscript Library, MS 883) / 199
TEXTUS ET PICTURA
Kodeks w perspektywie źródłoznawstwa i historii sztuki
Czesław Grajewski
Dychotomia oficjów o św. Katarzynie Aleksandryjskiej w źródłach krzyżackich / 225
Justyna Wojnowska
Dwa tomy Biblii 10(12) i 11(25) z dawnej cysterskiej librarii w Pelplinie. Uwagi o dekoracji iluminatorskiej / 245
Wykaz skrótów / 275
Bibliografia / 277
Źródła drukowane / 277
Opracowania / 279
Indeks rękopisów / 297
Indeks osobowy / 301
Indeks topograficzny / 307
